Een markt die volop verandert

De marktevolutie in het teken van de cocreatie

Massale ontwikkeling van de hernieuwbare, gedecentraliseerde productie, opkomst van de slimme meters, toename van de elektrische mobiliteit … De energiemarkt verandert volop! Om in te spelen op die nieuwe parameters, is het noodzakelijk dat de marktmodellen en -processen evolueren.

Zo zullen eigenaars van een elektrisch voertuig in de toekomst wellicht flexibiliteitsdiensten kunnen aanbieden. Anders uitgedrukt: actief deelnemen aan het behoud van het evenwicht van het net, door bijvoorbeeld energie ter beschikking te stellen die is opgeslagen in de batterij van hun voertuig in ruil voor een financiële vergoeding.

Synergrid, de Belgische federatie van de netbeheerders waar Sibelga lid van is, treft actief voorbereidingen voor het invoeren van het nodige kader voor die nieuwe diensten. Zo zagen ‘product design groups’ het daglicht in 2021. Het gaat om werkgroepen die zich over specifieke thema’s buigen waarbinnen de vertegenwoordigers van de leden van de federatie ervaringen uitwisselen, samen nadenken en de betrokken marktspelers raadplegen. Het opzet? Komen tot een geharmoniseerd kader dat kan worden voorgelegd aan de regulatoren op het niveau van de drie gewesten.

Die werkzaamheden leidden in 2022, na raadpleging van de marktspelers, tot een ‘Marktgids flexibiliteit’. “Die gids dient als richtsnoer voor de toekomstige marktevoluties. Op basis van die gids neemt Sibelga haar rol van markfacilitator ten volle op. Dat doet ze in nauwe samenwerking met de andere netbeheerders”, stelt Daphné Benzennou, manager Flex/Market Evolution. Er werd eveneens een visiedocument opgemaakt en gepubliceerd. De mogelijkheid dat verschillende leveranciers eenzelfde toegangspunt bevoorraden, wordt daarin besproken.

Beter anticiperen op de hernieuwbare energiestromen

In 2022 exporteerde Sibelga vanuit haar cartografisch systeem het laagspanningsnet en zo’n 15 000 installaties voor de productie van hernieuwbare energie die op haar net aangesloten zijn. Zij zorgde ook voor het realtimemodelleren ervan in haar beheersplatform. Het gaat meer bepaald om de fotovoltaïsche installaties van particulieren, energiegemeenschappen of nog eenheden van meer dan 1 MW (een tiental in het totaal) en installaties van ondernemingen die aangesloten zijn op het middenspanningsnet.

“Dat systeem verschaft ons een beter inzicht in de stromen van hernieuwbare energie op ons net of op lokaler niveau, nl. per leveringspost. We zullen ook de hernieuwbare energie die wordt geïnjecteerd in het distributienet vanuit het hoogspanningsnet van Elia kunnen onderscheiden van de lokaal geproduceerde energie”, legt François Chevalier, verantwoordelijke Bedrijfsvoering Netten, uit.

Dankzij dat systeem zullen we trouwens ook omkeringen van de energierichting op de netten kunnen opsporen. Dat fenomeen doet zich soms voor ter hoogte van de transformatiecabines. “Die cabines zetten de hoogspanningsstroom van 11 000 V om in een lagere spanning om het laagspanningsnet te kunnen bevoorraden. Gewoonlijk stroomt de energie van hoogspanning naar laagspanning. Bij zonnig weer en laag verbruik gebeurt het dat de overtollige productie van hernieuwbare energie de energierichting omkeert, m.a.w. van laagspanning naar hoogspanning. Dat fenomeen kunnen detecteren, is belangrijk om te kunnen ingrijpen en onevenwichten op het net tegen te gaan”, voegt François Chevalier toe.

In een tweede fase zal er een algoritme worden uitgewerkt om voorspellingen te kunnen doen. Op die manier kunnen we tijdig de risico’s op congestie op het net detecteren. “Het verbruik en de productie van energie moeten permanent in evenwicht zijn. Zij variëren echter in functie van verschillende parameters. Het verbruik hangt af van de energiebehoeften en schommelt naargelang de dag van de week en het uur. De hernieuwbare productie hangt daarentegen af van de zoninstraling en het seizoen. De lokale productie kunnen isoleren in de energiestromen is essentieel voor de kwaliteit van de voorspellingen”, concludeert François Chevalier.

Nieuwe manieren om energie te delen

Naar aanleiding van de nieuwe ordonnantie betreffende de organisatie van de gas- en elektriciteitsmarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van april 2022 beschikken de Brusselse verbruikers over nieuwe opties om hernieuwbare en/of lokaal geproduceerde energie te delen.

Een Brusselse verbruiker met fotovoltaïsche panelen op zijn dak kan dankzij peer-to-peerhandel zijn overtollige energieproductie aan een andere inwoner in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verkopen.

Via een energiedeelproject binnen eenzelfde gebouw kunnen leden van een mede-eigendom de energie die een installatie produceert met elkaar delen.

Tot slot bieden de energiegemeenschappen de mogelijkheid aan één of meerdere lokale energieproducenten (bijvoorbeeld een school die over fotovoltaïsche panelen beschikt) om hun energieoverschot te delen met andere bewoners van de wijk of op het niveau van het gewest.

“Dat kader vergemakkelijkt de energiedeelprojecten, versterkt de toegang tot hernieuwbare productie voor iedereen en valoriseert de lokale productie”, vertelt Odile Macé, Business Analyst bij Sibelga. “Er is ook een incentive: hoe lokaler het energiedelen, hoe lager het nettarief voor de begunstigden. “

In het kader van de publicatie van de ordonnantie bundelde Sibelga op haar website heel wat praktische informatie voor de Brusselse klanten: over die nieuwe opties voor het energiedelen, het te volgen proces en de verdeelmethodes. Hebben zij netkaarten nodig, een historisch overzicht van het verbruik van de deelnemers of een aangifteformulier voor het energiedelen? Dan kunnen zij dat vlot aanvragen via een formulier op de website.

Het allereerste energiedeelproject binnen dat nieuwe kader (peer-to-peerhandel) kwam er in december 2022.

Energiedelen